RÍO CHAMOSO.-CASTROVERDE- O CORGO- LUGO.-

O río Chamoso, e un afluente do Miño, nace no Consello de Castroverde, parroquia de Montecubeiro, originándose o nacemento por a unión dos regatos, O Lameirón e o Esbaradoira, e despois de recorrer 32 km., desemboca no Miño no lugar  da Fervenza (Lugo). O nome de Chamoso nono adquire hasta que se xunta co río Romeán na ponte medieval de Galiñeiros, entre as parroquias de Pedrafita e Arxemil, un lugar muy próximo a vía romana XIX Astorga-Lucuss, xa no Consello de O Corgo. Pero antes de chegar esta unión con río Romeán e decir, antes de coller o nombre de Chamoso, recibe varios nombres, depende de o lugar por donde transcurre, por ejemplo no seu curso alto, no consello de Castroverde recibe o nome de río Recesende o tamén rego da Valiña, do Outeiro o de San Miguel. 

No seu curso hasta a desembocadura no Miño, vánselle unindo riachuelos o regatos pequenos de fontes e praderias que van aumentando o seu caudal. En Bolaño bonita parroquia de Castroverde a 6 km.,do seu nacemento xa recibe o rego Xubi pola esquerda e pola dereita o rego Outeiro cruzando a ponte da carretera LU-530, Lugo-A Fonsagrada dirixíndise o Concello de O Corgo despois de deixar a última parroquia de Castroverde, parroquia de Gracián donde inda recibe o regato Agüeiro, e a partir da qui, entra xa no Concello de O Corgo por terras de Queizán, con muy boas praderias e ganaderia da auténtica raza galega.

Na parroquia de Queizán recibe pola esquerda o regato do Caxín pasando a ponte de Vega e dirixíndose as Aceñas entre as parroquias de Pedrafita e Adai cruzando a carretera P-1602, Sancristobo-Pedrafita-Adai, e desde esta última con empalmes  a Romeán e Queizán, o que vai a Romeán pasa pola parroquia de Quetesende-Piñeiro, enlazando ca LU-530, Lugo-A Fonsagrada; e o empalme de Queizán pasa por o lugar de Arroxos.

As Aceñas, aquí queremos significar que neste lugar polos anos 50 habia unha fábrica de moler fariña de trigo, viñan camios cargados de grano da parte de castilla para molerse nesta fábrica, pero a alto nivel de empresa importante da provincia de Lugo con 10 o mais obreiros, a dita empresa estaba rexida polo general Tella que era de Adai, donde tiña un palacio que inda existe oxe, xa con outros propietarios e que dita personalidade foi gobernador militar de Lugo.

Bueno, seguimos navegando polo Chamoso, no lugar de As Aceñas recibe pola esquerda o regato da Moa, sendo este un pequeno riachuelo que nace na parroquia de Campelo (O Corgo)e que dito regato sempre foi abundante en auga, incluso nos meses secos do verán. Na marxen esquerda deste riachuelo encontrase a chamada popularmente " a fonte das virtudes" donde según a historia-leyenda apareceo un icono o figura dunha santa, facéndose cargo do asunto o pobo de Pedrafita e facendolle unha capela co nombre da "Vierxen de as Virtudes"dicen tamén que a auga da fonte ten virtudes curativas. Non se sabe a fecha esacta de este feito pero según algún veciño xa falecido, pudo ser polos anos 1700 e pico, a capela alí está, a virxen tamén pero xa non he a mesma, porque a auténtica roubarona, pero eso sí, os veciños de Pedrafita todos  anos fanlle a Santiña unhas grandes festas polo día de a Ascensión entre maio e xunio.

Seguimos navegando, despois de cruzar a carretera P-1602 (antiguo camiño real) pola ponte de As Aceñas con dirección a Ponte medieval de Galiñeiros pasando por os prados e ponte de ferradal, unha ponte de pedra e siguindo pola ponte de cosme, tamén de pedra,entre estas duas pontes fai unhos anos 1965-75 habia unha mola de afilar fouciños ca tiña Manuel Castro, bon ferreiro e boa persoa, fallecido xa fai unhos anos, ali afiaba muitos fouciños de segar o ceteo e o trigo os que facia él, mais os encargos que tiña de castilla; logo rio abaixo a menos de 500 m., encontrámonos co muiño de San Martiño, un muiño que deixou de moler fai xa unhos anos, pero ali sigue o edificio e parte da maquinaria todo abandonado, foi un muiño importante na zona de Arxemil,Adai, Pedrafita, etc.-y desde este punto cruzando a ponte de San MIguel xa chegamos a Ponte de Galiñeiros donde o Chamoso recibe pola marxen dereita o río Romeán, e que a partir desta unión recibe o nombre de Río Chamoso, y seguindo o curso por os prados verdes de o picato,  recibe pola esquerda os regatos de Rifideiros e Sanfiz encontrase ca playa fluvial do Chamoso en Abuin xa na parroquia de Sancristovo que presenta unha zona importante de recreo, con playa, piscinas e un bon restaurante para pasar unha boa velada so dia acompaña. Seguimos navegando cruzando a autovía A-6 hacia a parroquia de Laxosa donde recibe pola dereita o rego de Carballido cruzando a N-6 antigua pola ponte do Vao así como a vía férrea A Coruña-Madrid; e seguindo o curso hasta os Moiños e Mazo de Santa Comba, uníndoselle pola esquerda o rego de Paradela cruzando a carretera Lugo -Páramo pola ponte de Foz, donde desemboca no Miño.

O Chamoso e un río truiteiro, dicen que as truitas deste río teñen un sabor distinto, son muito mais sabrosas, eu teño comido moitas e penso comer moitas mais. Nunha ocasión un amigo meu recorreo a cuenca deste río desde Montecubeiro hasta a desembocadura no Miño, son unhos 34 km., e dixo; na miña vida fixen mellor excursión, salín de Montecubeiro as 7 da maña do día 25  de Xunio, con bon calzao, un cuchillo de monte e unha boa vara de abellaneira, unha cantimplora con auga e na fardela levaba unhos bocadillos de chourizo e xamón, pasei por sitios que daban ganas de quedarse alí todavida; o cruzar a carretera de A Fonsagrada hacia Gracián, parei nunha taberna que hay na orilla, casi no arcén, e comín o bocata de xamón, un bon xamòn de cochos do Consello de O Corgo,  igual cos chourizos, todo feito na parroquia de Pedrafita, ali fan unhas cebas qe da gusto, son criados con patacas, berzas e millo, o pienso non existe. Despois de comer o bocata, salín andando para coller a marxen esquerda do río hasta Queizán, xa no Consello corgués, esta parroquia de Queizán ten unhas hortas e unhas pradeiras que te deixan pasmau, son lugares dotados de tanta belleza natural, esas paredes de pedra, esos camiños-corredoiras por donde pasan as vacas e outros animales para ir apastar, esa construcción de casas de pedra alguha delas da era medieval, e que todo paisaxe en sí é un conxunto de un museo etnográfico. Bueno seguimos orillando o río, como narramos anteriormente o Chamoso goza de varios  nomes, equí por Queizán unhos chamanlle río Queizán  e outros río das truitas; seguimos pisando a marxen esquerda e metemos xa nos prados de Lamaboa, que normalmente son propiedade de Adai e Pedrafita e xa avistamos as Aceñas de Tella pasando antes pola fonte da santa das Virtudes, quedándonos a capela a esquerda e avistando xa a carretera P-1602 que, debido a hora que era pareime sentada a orilla da ponte nunha pedra media redonda pero muy ben feita, saquei da miña fardela un bocata de chourizo, que rico estaba, enchín a cantimplora nonha fonte que hai o lado e quedei muy agusto;pasou  pola carretera o autobús da empresa a Directa que facia de transporte escolar. Eran xa as duas da tarde e eu quería chegar de día a Laxosa para dormir alí na casa de unhes amigos, así que alixerei un pouco o paso, seguindo hacia a Ponte Medieval de Galiñeiros entre Pedrafita e Arxemil, por alí recibe o nome de río de Lamaboa, tamén rio de Adai e río de San Martiño; bueno pois pasei a antigua mola xa abandonada do Sr. Manolo Castro, as pontes e prados de ferradal e o muiño tamen abandonado de San Martiño, seguindo pola ponte de San Miguel cheguei a Galiñeiros, alí fixen unha bonita parada para ver a unión do río Romean que tamén nace no Concello de Castroverde, subinme o punto mais alto da ponte e mirei esa unificación de augas, unha maravilla de vista expectacular, alí foi donde dixen por cuarta vez, non perdín o tempo facendo esta mini excursión, baixei da ponte e seguín pola marxen esquerda acompañando xa o Chamoso hasta os praos de o Picato,boas praderas o boa arboreda, por alí o río xa leva muita mais auga o unirselle o Romeán, a vista e o paisaxe dos praos de o Picato son un espello da natduraleza terrestre, ademais esos prados teñen unha gran leyenda mitológica sobre as meigas gallegas, hay unha historia sobre eso, pero esto será outro apartao distinto. Seguin andando e chegamos a Playa de Chamoso, unha estupenda área recreativa con piscinas e restaurante, donde entrei a tomar un café para  seguir hasta Laxosa pola miña orilla esquerda. Eran xa as 8,30 horas da tarde e a altura da ponte do Vao salín hacia a Estación do tren donde me esperaba o meu amigo, eu iba cansado, pero de todas formas fomos tomar unhas cervezas con pichos de tortilla e chourizos a sidra a cafeteria-bar Andaino de O Corgo, por suposto no coche do meu amigo. Cando salimos do Andaina despois de saludar a varios amigos e tomar unhas estrellas de galicia, eu estaba cansado, era normal, pero ese rato tan agradable que pasamos no acolledor establecemento Andaina deume fuerzas, así que xa collemos o coche e directamente a casa do mei amigo a Laxosa............

Ao día siguente salín cedo para continuar a ruta, as nove da maña xa estaba visitando o Mazo eos Moiños de Santa Comba, unha bonita obra de arquitectura etnográfica, desayunei no bar-restauran o que antes era o Mazo e sigue sendo un museo do antiguo mazo ahora dedecado a un bon restaurante e suidamente salín para cumplir a miña misión. Sobre as duas da tarde xa estaba cruzando a ponte de Foz que se encontra a poucos metros da desembocadura do Chamoso no Miño entre os concellos de Lugo e do Corgo. ..... E aquí acaba esta ecológica e cultural aventura de un residente en Foz-Lugo, aunque nacido en Vegadeo-Asturias, adora a Galicia. Teño que dar grazas a toda xente que me encontrei  durante este recorrido, personas amables, ofrecéndome comida oa sua casa, unha maravila de xente, un abrazo para tod@s.-xosevila...